महाराष्ट्र
शासनातर्फे प्रसिद्ध होत असलेल्या स्वातंत्र्य सैनिकांवरील संशोधनपर
बखरीमध्ये आमचे आजोबा आण्णा यांच्या कार्याचाही समावेश होत आहे. यामध्ये
समाविष्ट करण्यासाठी पुढील मजकूर देण्यात येत आहे. आण्णांच्या कार्याचा
अल्पपरीचय:
------------------------------
कोल्हापूर जिल्ह्यात १९४० च्या दशकात महात्मा गांधी यांच्यापासून प्रेरीत होऊन अनेक तरुणांनी स्वातंत्र्यलढ्यात सहभाग घेतला. यांच्यात वयाने सर्वात लहान असणारे श्री. विष्णूपंत वासूदेव देशपांडे ऊर्फ आण्णा यांनीदेखील शाळकरी वयातच शिक्षण अर्धवट सोडून भारतीय स्वातंत्र्यसंग्रामात उडी घेतली.
विष्णूपंत देशपांडे मूळचे कागल तालुक्यातील कसबा सांगावाचे. १९३७ साली
त्यांनी वाय. सी. पाटील, नागनाथआण्णा नायकवडी व बाळू कुंभार यांच्या
सहाय्याने क|| सांगाव येथील चावडीतील इंग्रज अधिकाऱ्यांना चकमा दिला व
त्यांच्या ताब्यात असलेल्या बंदूका पळविल्या.
१९३८ सालच्या हुपरी डाक बंगला जळीत पार्क प्रकरणात आण्णांचा सहभाग राहिला.
या प्रकरणात हुपरी येथील इंग्रजांच्या ताब्यात असलेल्या बंगल्याला
स्वातंत्र्य सैनिकांच्या समूहाने चहुबाजूंनी आग लावली होती. याच सुमारास
१९३९ साली आण्णांनी स्वातंत्र्य सैनिकांच्या एका तुकडीसोबत कोल्हापूरातील
सरकारी खजिना लुटला व गारगोटीस पलायन केले.
पुढील काही वर्षात देशभक्त
रत्नाप्पाण्णा कुंभार यांनी स्थापन केलेल्या प्रजा परीषद सहकारी चळवळीत
अण्णांचा सक्रीय सहभाग राहिला. पुढे जाऊन अण्णांनी कोल्हापूर जिल्हा
कॉंग्रेस सेवादल युवक संघटनेचे प्रमुखपद सांभाळले. या संघटनेतर्फे अण्णांनी
अनेक तरुणांना हाताशी घेऊन खेडोपाडी जाऊन प्रभातफेऱ्या काढल्या. स्वदेशी
मालाचा प्रचार केला. जातीभेद व अस्पृश्यता यांच्याविरोधात जनजागृती केली.
आण्णांनी आमरण खादीचे कपडे वापरले. तसेच चहा, कॉफी आणि परदेशी मालाचा
आयुष्यभर त्याग केला.
१९४० साली हुपरी जाळीत पार्क प्रकरणी अण्णांना
इंग्रज सरकारने अटक केली. याप्रकरणी त्यांच्यावर गुन्हा दाखल करून खटला
चालविण्यात आला. खटला सुनावणी दरम्यान आण्णांना कोल्हापूर येथील बिंदू चौक
तुरुंगात ११ महिने सध्या कैदेची शिक्षा भोगावी लागली. खटल्याच्या
निकालाअंती इंग्रज सरकारने त्यांना साडे सात वर्षांची शिक्षा सुनावली.
यानंतर १९४७ साली भारताच्या स्वातंत्र्यानंतरच त्यांची सुटका झाली.
१९४० साली हुपरी जाळीत पार्क प्रकरणी अण्णांना इंग्रज सरकारने अटक केली. याप्रकरणी त्यांच्यावर गुन्हा दाखल करून खटला चालविण्यात आला. खटला सुनावणी दरम्यान आण्णांना कोल्हापूर येथील बिंदू चौक तुरुंगात ११ महिने सध्या कैदेची शिक्षा भोगावी लागली. खटल्याच्या निकालाअंती इंग्रज सरकारने त्यांना साडे सात वर्षांची शिक्षा सुनावली. यानंतर १९४७ साली भारताच्या स्वातंत्र्यानंतरच त्यांची सुटका झाली.
No comments:
Post a Comment